Nhôc thung
dung (Th©n)
Herba Cistanches
Th©n cã chÊt thÞt, cã v¶y, ®· ph¬i kh« cña c©y Nhôc thung dung (Cistanche deserticola Y.C.Ma), hä LÖ d¬ng (Orobanchaceae).
M« t¶
Dîc
liÖu h×nh trô dÑt, h¬i cong, dµi 3 - 15 cm, ®êng kÝnh 2 - 8 cm. MÆt ngoµi mµu
n©u hoÆc n©u x¸m, phñ ®Çy nh÷ng phiÕn v¶y, chÊt thÞt, s¾p xÕp nh ngãi lîp,
thêng ®Ønh v¶y nhän bÞ g·y. ChÊt thÞt vµ h¬i dÎo, thÓ nÆng, khã bÎ gÉy, mÆt
g·y mµu n©u cã nh÷ng ®èm n©u nh¹t cña nh÷ng bã m¹ch xÕp theo vßng lîn sãng.
Mïi nhÑ, vÞ ngät h¬i ®¾ng.
§Þnh tÝnh
LÊy 1 g bét dîc liÖu, thªm 8 ml dung dÞch acid hydrocloric 0,5% trong ethanol (TT), ®un håi lu trªn c¸ch thuû 10 phót, läc nãng. Trung hoµ dÞch läc b»ng dung dÞch amoniac10% (TT) vµ bèc h¬i dÞch läc ®Õn kh«. Hoµ tan cÆn trong 3 ml dung dÞch acid hydrocloric 1% (TT), läc. LÊy 1 ml dÞch läc thªm 1 - 2 giät thuèc thö Dragendorff (TT), sÏ cã kÕt tña ®á cam hay n©u ®á.
§é Èm
Kh«ng qu¸ 12% (Phô lôc 9.6, 1 g, 105 0C, 5 giê).
Tro toµn phÇn
Kh«ng qu¸ 15% (Phô lôc 9.8).
Chất
chiết được trong dược liệu
Không ít hơn 28,0% tính theo dược liệu
khô kiệt.
Tiến hành theo phương pháp ngâm lạnh
(Phụ lục 12.10), dùng ethanol
95% (TT) làm dung môi.
Chế biến.
Thu hoạch vào mùa xuân, lấy
dược liệu về, loại bỏ tạp chất,
rửa sạch, cắt khúc, phơi khô.
Bào chế
Dược liệu khô, loại bỏ
tạp chất, rửa sạch, ủ mềm, thái lát dày,
phơi khô.
Tửu thung dung (Chế rượu):
Lấy phiến nhục thung dung sạch, thêm rượu,
trộn đều, cho vào trong bình thích hợp, đậy
kín, nấu cách thuỷ hoặc đồ cho ngấm
hết rượu, lấy ra, phơi khô. Cứ 10 kg
Nhục thung dung dùng 3 lít rượu.
Bảo quản
Để nơi khô, mát, tránh mốc
mọt.
Tính vị, quy kinh
Công năng, chủ
trị
Bổ thận dương, ích tinh
huyết, nhuận tràng thông tiện. Chủ trị:
Liệt dương, di tinh, khó thụ thai, thắt lưng
đầu gối đau mỏi, gân xương vô lực,
táo bón ở người già, huyết hư tân dịch không đủ.
Cách dùng, liều
lượng
Ngày dùng 6 - 9 g, dạng thuốc sắc.
Thường phối hợp với các vị thuốc khác.
Kiêng kỵ
Thận hoả vượng, táo bón do thực
nhiệt, ỉa lỏng do dương hư không nên dùng.